Crnogorska policija uhapsila je Danka Savića, starog 51 godinu, zbog sumnje da je počinio krivično djelo nedozvoljeno držanje oružja i eksplozivnih materija.
Tokom pretresa lokacija koje je Savić koristio, pronađeno je 12,2 kilograma eksploziva, 33 komada municije, optika za noćno osmatranje, dvije radio stanice, legitimacije sa različitim imenima, gas maska, vojne oznake, pečati, epolete i amblemi...
Osnovno državno tužilaštvo u Podgorici mu je odredilo zadržavanje do 72 sata.
Savić se povezuje sa djelovanjem kozačkih proruskih organizacija.
Ko je Danko Savić?
Iz policije navode da je Savić državljanin Bosne i Hercegovine s prebivalištem u Danilovgradu, opštini udaljenoj dvadesetak kilometara od Podgorice.
Hapšen je i 2018. godine kada je kod njega pronađeno oružje, trotil (vrsta eksploziva), panciri i vojna oprema.
Prema podacima Radio Slobodne Evrope (RSE) Savić je bivši pripadnik Vojske Jugoslavije.
Među oduzetim predmetima, kod njega su 30. juna pronađene i značke Granične jedinice Vojske Jugoslavije koje su bile zadužene za odbranu pograničnih područja i karaula. Ove jedinice su učestvovale u ratovima krajem devedesetih.
Ove značke dostupne su na prodajnim platformama za nekoliko eura.
Savić se ranije deklarisao kao ataman (kozački vojni zapovjednik) i dovodio u vezu sa Balkanskom kozačkom vojskom, koja navodno djeluje kao ogranak Centralne kozačke vojske Rusije, bliske predsjedniku Vladimiru Putinu.
Ataman Crne Gore kozački pukovnik Slobodan Pejović je potvrdio za RSE da je Savić bio vojno lice, rekavši da je iznenađen arsenalom oružja koji je kod njega pronađen.
"Znam ga kao mirnog i dobrog čovjeka. Ne vjerujem da je išta radio da bi to zloupotrijebio".
Naveo je i da Savić od prije četiri godine nije njihov član.
"Zbog nekih neslaganja oni su osnovali drugu organizaciju, Kozačko bratstvo Crne Gore".
Kod Savića su pronađeni i simboli i dokumentacija Crnogorskog kozačkog bratstva.
Šta se zna o Crnogorskom kozačkom bratstvu?
Javno dostupni registri potvrđuju da je kao nevladina organizacija Crnogorsko kozačko brastvo osnovano 2. jula 2021. u Nikšiću.
Osnivač Crnogorskog kozačkog bratstva Jovan Burić je u izjavi za RSE potvrdio da su osnovani 2021. rekavši da je to bila "kratkotrajna organizacija koja je brzo prestala s radom".
Istakao je da nisu bili dio šire balkanske kozačke mreže i da su djelovali samostalno.
"Nije išlo kako sam zamislio i zatvorili smo. Vjerujte, imamo kodeks i vrlo plemenite ciljeve. Samostalno smo djelovali, nismo bili ničiji organak".
Međutim, organizacija se i dalje vodi kao aktivna u javnom registru Company wall.
Prema podacima Centralne banke Crne Gore imaju dva registrovana računa kod Prve banke Crne Gore od 24. decembra 2021. - jedan za međunarodne platne transakcije, a drugi za nacionalne.
Oba računa su uključena i aktivna.
Javno je dostupno i njihovo saopštenje od 18. februara 2022. kada su reagovali na izjavu tadašnjeg ukrajinskog konzula u Crnoj Gori, Mihaila Šmatova, koji je nakon početka agresije Rusije na Ukrajinu, na mrežama objavio haštag "Rusija mora biti uništena".
Bratstvo je tražilo reakciju crnogorskih institucija, da se Šmatovu preispita status ocijenivši njegovu reakciju kao "šovinističku", "fašističku" i "ratnohuškačku".
Saopštenje je potpisao Burić, uz navođenje funkcije ataman-serdar.
Tražili su i dodatnu zaštitu za Ambasadu Ruske Federacije u kontekstu tada zakazanog marša jedinstva sa Ukrajinom.
Zaključili su da je potrebno spriječiti "otvorenu rusofobiju" a Šmatovu uskrati gostoprimstvo zbog narušavanja viševjekovnih bratskih veza Crne Gore i Rusije.
Kozačka bratstva u Crnoj Gori kanali ruskog uticaja
Crnogorsko kozačko bratstvo jedna je od organizacija kroz koje se u Crnoj Gori sve intenzivnije širi ruski političko-kulturni uticaj, upozoravaju iz Digitalnog forenzičkog centara (DFC) za RSE.
"U Crnoj Gori su prije deceniju osnovani ogranci proruskih struktura poput Noćnih vukova i Balkanske kozačke armije. U novije vrijeme sve je više organizacija koje funkcionišu kao produžena ruka ovakvih mreža", kaže Marko Banović iz DFC.
Ocjenjuje da one pod plaštom kulturnog, humanitarnog ili vjerskog djelovanja, promovišu ekstremističke stavove, revizionističke narative i paravojne aktivnosti.
"Takve organizacije instrumenti su hibridnog djelovanja koji podrivaju unutrašnju stabilnost i evropsku perspektivu Crne Gore", kaže Banović.
Jedna od njih je i Crnogorsko kozačko bratstvo koje, kako navodi, služi kao kanal ruskog uticaja, uz sumnjive bezbjednosne veze i prisustvo pojedinaca sa ekstremističkim stavovima.
"Dodatni problem predstavlja njihova legitimacija kroz registraciju kao nevladine organizacije, što im omogućava lakši pristup institucijama i javnosti".
Digitalni forenzički centar finansira Ambasada Sjedinjenih Američkih Država.
Saradnja na tekstu Natalija Jovanović