U selu Gornje Zaostro kod Berana, na sjeveru Crne Gore, postavljen je spomenik Pavlu Đurišiću, četničkom komandantu iz Drugog svjetskog koji je učestvovao u masovnim ubistvima muslimanskog stanovništva.
Spomenik je postavljen na mjestu gdje se u petak 8.avgusta održava sabor poštovalaca četničkog pokreta.
Ministarstvo kulture , nadležno za spomenike poslalo je inspekciju koja je naložila da se spomenik ukloni, po hitnom postupku, najkasnije za tri dana.
Pročitajte i ovo: Za mitropolita SPC u Crnoj Gori Joanikija nosilac Hitlerovog odlikovanja je 'veliki junak'Zbog podizanja spomenika jedna osoba je uhapšena, a tužilaštvo je formiralo predmet, saopšteno je za Radio Slobodna Evropa iz Opštinskog tužilaštva u Beranama 7.avgusta.
"Policija je podnijela krivičnu prijavu protiv V.D. iz Berana, zbog krivičnog djela povreda i nedozvoljeno podizanje spomen obilježja. Osumnjičeni je lišen slobode i biće sproveden na saslušanje tužiocu", navode iz tužilaštva.
Predsjednik Opštine Berane, Ðole Lutovac osudio je proceduru postavljanje spomenika koje je, kako je rekao, izvršeno bez obavještenja nadležnih i mimo zakonskih procedura:
"Ovo je grubo kršenje propisa koji jasno definišu da se spomen-obilježja mogu podizati isključivo u skladu sa Programom koji donosi skupština opštine, uz prethodnu saglasnost nadležnog organa državne uprave".
Lutovac je iz Pokreta Evropa sad premijera Milojka Spajića.
Pavle Đurišić
Pavle Đurišić, četnički vođa u Crnoj Gori i regionu, u pismenom izvještaju Draži Mihajloviću priznao je odgovornost za ubijanje muslimanskih civila.
U izvještaju Vrhovnoj komandi Jugoslovenske vojske u otadžbini, od 13. februara 1943. Đurišić navodi: "akcija protiv Muslimana u Pivi i Gornjem Polimlju potpuno je uspela... uništeno je: "kod Muslimana oko 1.200 boraca i do 8.000ostalih žrtava, žena, starica i dece".
Za svoj rad Đurišić je bio odlikovan od strane nacista, odnosno Hitlera, ordenom Željeznog krsta. Odluka o odlikovanju je objavljena oktobra 1944, uz naznaku da je "odlikovan od firera".
List Lovćen , novembar 1944.
U Crnoj Gori je zakonom zabranjeno podizanje spomenika zagovornicima fašizma i njihovim saučesnicima.
Brojne reakcije
Premijer Milojko Spajić pohvalio je efikasnu reakciju nadležnih koja, kako je naveo, pokazuju da država neće tolerisati nezakonite poteze koji uznemiravaju društvo:
"Crna Gora će biti moderna država u kojoj se poštuju zakoni i u kojoj se istorijske činjenice ne kroje prema političkim ambicijama", naveo je Spajić.
Prethodno je predsjednik Crne Gore Jakov Milatović pozvao nadležne da utvrde odgovornost za postavljanje spomenika i i uklone ga bez odlaganja.
"Podizanje spomen-obilježja osobi koja simbolizuje fašističku kolaboraciju, etničku i vjersku mržnju, i masovne zločine nad civilima, direktan je pokušaj rehabilitacije ideologije koja je suprotna vrijednostima antifašističke Crne Gore", napisao je na mreži X.
Uklanjanje spomenika tražio je i ministar vanjskih poslova i predsjednik Bošnjačke stranke Ervin Ibrahimović.
On je kazao da je podizanje spomenika ratnom zločincu i fašisti Pavlu Đurišiću nezakonito i neprihvatljivo, uz podsjećanje da se dokumentovano hvalio operacijom "potpunog uništenja muslimanskog življa".
Ibrahimovićeva Bošnjačka stranka je dio je vlasti koju predvode partije prosrpskog Demokratskog fronta, na čelu sa predsjednikom Skupštine i čelnikom Nove srpske demokratije, Andrijom Mandićem.
Mandiću je bliska ideologija četničkog pokreta i ima simboličnu titulu četničkog vojvode od 2007. godine.
Pročitajte i ovo: Spomenici zločincima testiraju stabilnost Crne GorePostavljanje spomenika su osudili i iz opozicionih partija.
Iz Demokratske partije socijalsita kažu da poklonike četničke ideologije na ovakve poteze ohrabruju politike "koje danas gospodare Crnom Gorom, a koje besramno slave ratne zločince kao heroje".
"Ovo je spomenik posrtanju institucija, urušavanju Ustava, gaženju žrtava i licemjernom paktu ćutanja koji su sklopili 'proevropski' i 'četnički' partneri", saopšteno je iz Stranke Evropskog progresa.
I Grupa NVO i građanskih aktivista je zatražila uklanjanje spomenika ocjenjujući da je ovo "sramotan pokušaj da se ubijanje, klanje, silovanje i etničko čišćenje pretvori u opravdano djelo, a zločinac uzdigne kao heroj".
One podsjećaju da su, maja ove godine, sedam NVO zvanično upozorile Vrhovnog državnog tužioca na sve učestalije javno veličanje Đurišića i četničkog pokreta, no da "nažalost institucionalne reakcije nije bilo".
Atmosfera nekažnjivosti i nedjelovanja institucija, direktno je doprinijela tome da se danas u Crnoj Gori, diže spomenik čovjeku koji je simbol kolaboracije sa nacistima i ustašama. Punu odgovornost za to nosi i vlast u Beranama, parlamentarna većina i Vlada Crne Gore , naveli su u saopštenju.
Pročitajte i ovo: Spomenik Pavlu Đurišiću u Beranama?Ovo nije prvi put da se pokušava podići spomenik četničkom komandantu i saradniku okupatora.
U istom selu Gornjem Zaostru je 2003. postavljen postament za njegovo obilježje, ali je ubrzo uklonjen.
Sljedbenici četničkog ravnogorskog pokreta su i 2017. pokrenuli inicijativu da se Đurišiću podignu spomenici u Beranama i Zaostru.
Dvije godine kasnije je tadašnji poslanik, a sada potpredsjednik Vlade, Budimir Aleksić (Nova srpska demokratija), pozvao Opštinu Berame da podigne spomenik četničkom vojvodi.
Đurišića su krajem rata ubile ustaše sa kojima je prethodno postigao sporazum o slobodnom prolazu kroz Hrvatsku.